w 2000 r.
INFORMACJA O DZIAŁALNOŚCI KRAJOWEJ RADY SĄDOWNICTWA
w okresie od 17 kwietnia 1999 r. do 31 lipca 2000 r.
B. Sprawy kadrowe
C. Problematyka ustrojowa, etatowa i płacowa
D. Kontakty międzynarodowe
E. Dane statystyczne za okres 17.04.1999 r. - 31.07.2000 r.
Krajowa Rada Sądownictwa w omawianym okresie obradowała na 17-tu posiedzeniach przez 41 dni. Podjęła łącznie 201 uchwał w sprawach osobowych i problemowych. Uchwały w sprawach osobowych dotyczyły 1163 osób. Wszystkie uchwały poprzedzone zostały pracą w zespołach, które przygotowywały projekty decyzji. Wypada tu przypomnieć, że dla wszystkich członków Rady praca w niej jest tylko częścią wykonywanych zawodowych obowiązków.
Przedstawiciele Rady brali udział w pracach nad projektem nowego Prawa o ustroju sądów powszechnych, byli członkami zespołów opracowujących nowe rozwiązania kodyfikacji karnych i cywilnych oraz model kształcenia sędziów i aplikantów. Prezentowali stanowisko Rady na posiedzeniach komisji sejmowych.
Zarówno Przewodniczący Rady jak i inni jej członkowie wielokrotnie wypowiadali się w mediach na temat sytuacji sądownictwa, przeprowadzanej reformy, potrzeby dofinansowania wymiaru sprawiedliwości. Zajmowali również stanowisko w sprawach tak dla niezależności sądów istotnych, jak wpływ Urzędu Ochrony Państwa na możliwość mianowania prezesów i wiceprezesów sądów przez poddawanie osób sprawujących tę funkcję i ubiegających się o nią postępowaniom sprawdzającym przewidzianym w ustawie o ochronie informacji niejawnych.
Sytuacji wymiaru sprawiedliwości poświęcone były Konferencja Sędziów Polskich zorganizowana przez Krajową Radę Sądownictwa w dniach 27 - 29 września 1999 r. oraz forum zorganizowane przez Prezydenta RP w dniu 29 marca 2000 r., w których udział wzięli poza sędziami przedstawiciele władzy ustawodawczej, wykonawczej oraz mediów.
Z przykrością należy stwierdzić, że deklaracje składane na tych spotkaniach nie znalazły pokrycia w rzeczywistości.
W okresie sprawozdawczym Rada przedstawiła Prezydentowi RP wnioski o powołanie na stanowiska sędziowskie odnośnie 803 osób. Rada nie przedstawiła wniosków o powołanie w stosunku do 60 osób. Dwóch sędziów przeniesionych zostało w stan spoczynku na wniosek kolegium sądu.
W stosunku do 138 sędziów Rada wyraziła zgodę na dalsze zajmowanie stanowiska sędziego po ukończeniu 65 roku życia i odmówiła wyrażenia tej zgody wobec 23 sędziów. Wobec kolejnych 19 osób wszczęte zostało postępowanie o stwierdzenie okoliczności powodujących utratę uprawnień wynikających z prawa do stanu spoczynku a wobec 2 osób Rada odmówiła wszczęcia takiego postępowania. Rada w stosunku do 39 osób stwierdziła okoliczności powodujące utratę prawa do stanu spoczynku a co do 9 osób odmówiła stwierdzenia istnienia tych okoliczności.
C. Problematyka ustrojowa, etatowa i płacowa
Krajowa Rada Sądownictwa wskazywała wielokrotnie na konieczność dokonywania dalszych uproszczeń procedury zarówno karnej, jak i cywilnej, zwiększenia ilości etatów referendarskich a wreszcie ograniczania, a nie ciągłego rozszerzania zakresu kognicji sądów. Zasady określania wynagrodzeń sędziowskich, przy których podstawą obliczenia jest tak zwana "kwota bazowa" są, zdaniem Rady, sprzeczne z art. 10 Konstytucji RP i powodują ciągłe obniżanie realnej wartości tych wynagrodzeń.
Sytuacja wymiaru sprawiedliwości wymaga podjęcia natychmiastowych działań i zgodnego współdziałania wszystkich sił politycznych. Apele Rady w tym przedmiocie jak dotąd nie spotykają się z należytym zrozumieniem.
Krajowa Rada Sądownictwa wystąpiła z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego o stwierdzenie niezgodności art. 78 § 1 i § 1a ustawy z dnia 20 czerwca 1985 r. - Prawo o ustroju sądów powszechnych (jednolity tekst: Dz.U. z 1994 r. Nr 7, poz. 25 ze zm.) w brzmieniu nadanym przez art. 152 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. Nr 162, poz. 1118) z art. 180 ust. 3-5 w związku z art. 178 ust. 2 oraz z art. 32 ust. 1 Konstytucji RP.
Wyrokiem z dnia 11 lipca 2000 r. Trybunał Konstytucyjny uznał słuszność naszej skargi i orzekł o niezgodności kwestionowanych przepisów z Konstytucją. W uzasadnieniu wyroku Trybunał podkreślił, że z mocy postanowień Konstytucji RP Państwo Polskie przyjęło na siebie obowiązek zaspokojenia na godziwym poziomie wszystkich uzasadnionych potrzeb życiowych sędziów, zarówno tych czynnych zawodowo, jak i w stanie spoczynku. Ma to szczególne znaczenie w aspekcie konstytucyjnie zagwarantowanej niezawisłości sędziowskiej.
Sytuacja, w której sędzia zdaje sobie sprawę, że jego śmierć może oznaczać zachwianie podstaw egzystencji jego najbliższych i drastyczne obniżenie poziomu ich życia, nie służy umacnianiu niezawisłości, a również z tego punktu widzenia oceniać należy zmiany wprowadzone ustawą emerytalną.
Krajowa Rada Sądownictwa utrzymuje wielostronne kontakty międzynarodowe. W Konferencji Sędziów Polskich zorganizowanej przez Radę w Warszawie w dniach 27-29 września 1999 r. udział wzięli:
- Pál Solt - Przewodniczący Krajowej Rady Sądownictwa Republiki Węgierskiej,
- George Dobry - Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej,
- Joaquim de Matos - Wiceprzewodniczący Najwyższej Rady Sądownictwa Republiki Portugalskiej,
- Lord Justice Brooke - Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej.
Członkowie Krajowej Rady Sądownictwa przebywali w dniach 15-20 czerwca 2000 r. z wizytą w Kijowie na zaproszenie Przewodniczącego Najwyższej Rady Sądownictwa Ukrainy. Członkowie Najwyższej Rady Sądownictwa Ukrainy byli wcześniej z wizytą w Warszawie w dniach 27 - 30 września 1998 r. Obydwa spotkania poświęcone były wzajemnej wymianie poglądów i doświadczeń oraz poszukiwaniu sposobów przezwyciężenia trudności, z którymi borykają się systemy sądownicze w obydwu krajach.
Przewodniczący Najwyższej Rady Sądownictwa Ukrainy wystąpił z inicjatywą stworzenia Europejskiego Porozumienia Przewodniczących Rad Sądownictwa, które przygotowywałoby rozwiązania wspólnych problemów trzeciej władzy i byłoby platformą porozumienia i wymiany doświadczeń. Inicjatywa ta spotkała się z przychylnym przyjęciem naszej delegacji. Mówiono także o problemach obrotu prawnego między obydwoma krajami i podjęto pewne przygotowania do zainicjowania współpracy i porozumienia prezesów przygranicznych sądów.
Przedstawiciel Rady wziął również udział w seminarium poświęconym polityce sądowniczej w Europie, które odbyło się w Strasburgu w dniach 18-19 maja 2000 r.
Kontakty międzynarodowe służą wymianie doświadczeń, są też elementem współtworzącym przyjacielskie stosunki sędziów różnych krajów, co sprzyja naszemu włączeniu się do wspólnoty europejskiej.
E. Dane statystyczne za okres 17.04.1999 r. - 31.07.2000 r.
KRAJOWA RADA SĄDOWNICTWA
- obradowała 41 dni na 17 posiedzeniach
- podjęła uchwał - 201 (w sprawach osobowych i problemowych)
- podjęła uchwały względem: 1163 osób
UCHWAŁY W SPRAWACH KADROWYCH DOTYCZYŁY W SZCZEGÓLNOŚCI:
- przedstawienia Prezydentowi RP z wnioskiem o powołanie na stanowiska sędziów - 803 osób:
Sądu Najwyższego - 3 Naczelnego Sądu Administarcyjnego - 29 sądu apelacyjnego - 49 sądu okręgowego - 251 sądu rejonowego - 462 wojskowego sądu okregowego - 5 wojskowego sądu garnizonowego - 4 - nie przedstawienia Prezydentowi RP z wnioskiem o powołanie na stanowiska sędziów - 60 osób:
Sądu Najwyższego - 3 Naczelnego Sądu Administarcyjnego - 12 sądu apelacyjnego - 12 sądu okręgowego - 26 sądu rejonowego - 7 - przeniesienia sędziego - na wniosek Kolegium Sądu - w stan spoczynku - 2 sędziów:
sądu okręgowego - 1 sądu rejonowego - 1 - wyrażenia zgody na dalsze zajmowanie stanowiska sędziego po ukończeniu 65 roku życia - 138 sędziów:
Sądu Najwyższego - 8 Naczelnego Sądu Administarcyjnego - 15 sądu apelacyjnego - 13 sądu okręgowego - 90 sądu rejonowego - 12 - nie wyrażenia zgody na dalsze zajmowanie stanowiska sędziego - 23 sędziów:
sądu okręgowego - 16 sądu rejonowego - 7 - utrzymania w mocy zaskarżonych uchwał o odmowie wyrażenia zgody - 2 sędziów:
sądu okręgowego - 2 - niedopuszczalności odwołania wobec uchybienia terminu do złożenia wniosku o ponowne rozpatrzenie uchwały o odmowie wyrażenia zgody - 1 sędzia:
sądu okręgowego - 1 - umorzenia postępowania w przedmiocie wyrażenia zgody - 4 sędziów:
sądu okręgowego - 3 sądu rejonowego - 1 - zawieszenia postępowania w przedmiocie wyrażenia zgody - 1 sędzia:
sądu okręgowego - 1 - utrzymania w mocy zaskarżonej uchwały w sprawie umorzenia postępowania w przedmiocie wyrażenia zgody - 1 sędzia:
sądu okręgowego - 1 - wszczęcia postępowania w sprawie sędziów w stanie spoczynku (członków ich rodzin) o stwierdzenie okoliczności powodujących utratę uprawnień wynikających z prawa do stanu spoczynku - 19 osób : (dot. 14 sędziów i 5 członków rodzin).
sędziowie Naczelnego Sądu Administracyjnego w stanie spoczynku - 1 sędziowie sądu okręgowego w stanie spoczynku - 9 członkowie rodzin zmarłych sędziów sądu okręgowego - 5 sędziowie sądu rejonowego w stanie spoczynku - 4 - odmowa wszczęcia postępowania w sprawie sędziów w stanie spoczynku (członków ich rodzin) o stwierdzenie okoliczności powodujących utratę uprawnień wynikających z prawa do stanu spoczynku - 2 osoby :
sędziowie sądu okręgowego - 2 - odmowa wszczęcia postępowania w sprawie byłych sędziów - 4 osoby:
4 b. sędziów wojskowego sądu rejonowego - stwierdzenia okoliczności powodujących utratę prawa do stanu spoczynku i uposażenia w stanie spoczynku (prawa do uposażenia rodzinnego) - 39 osób : (dot. 23 sędziów i 16 członków rodzin).
sędziowie Sądu Najwyższego w stanie spoczynku - 4 członkowie rodzin zmarłych sędziów Sądu Najwyższego - 4 sędziowie sądu okręgowego w stanie spoczynku - 14 członkowie rodzin zmarłych sędziów sądu okręgowego - 9 sędziowie sądu rejonowego w stanie spoczynku - 5 członkowie rodzin zmarłych sędziów sądu rejonowego - 3 - uchylenie uchwały Krajowej Rady Sądownictwa o stwierdzeniu okoliczności ...... i umorzenie postępowania, ponieważ żona-sędzia nie korzysta z przysługujących uprawnień po zmarłym mężu, gdyż ma własne uprawnienia - 1 osoba:
członek rodziny zmarłego sędziego sądu okręgowego - 1 - odmowa stwierdzenia okoliczności - 9 osób:
sędziowie Sądu Najwyższego w stanie spoczynku - 3 sędziowie sądu okręgowego w stanie spoczynku - 4 sędziowie sądu rejonowego w stanie spoczynku - 1 członek rodziny po zmarłym sędzi sądu okręgowego - 1 - postanowienie o przywróceniu terminu do ponownego rozpatrzenia sprawy - 1 sędzia:
sędzia sądu okręgowego w stanie spoczynku - 1 - w związku z art. 127 § 3 kpa - utrzymanie w mocy zaskarżonych uchwał Krajowej Rady Sądownictwa o stwierdzeniu okoliczności ... - 26 osób : (dot. 21 sędziów i 5 członków rodziny)
sędzia Sądu Najwyższego w stanie spoczynku - 3 sędzia sądu okręgowego w stanie spoczynku - 16 sędzia sądu rejonowego w stanie spoczynku - 2 członkowie rodzin zmarłych sędziów sądu okręgowego - 3 członkowie rodzin zmarłych sędziów sądu rejonowego - 2 - w związku z art. 127 § 3 kpa - uchylenie zaskarżonych uchwał KRS - 1 osoba:
członkowie rodzin zmarłych sędziów sądu okręgowego - 1 - w związku z art. 127 § 3 kpa - oddalenie wniosków Ministra Sprawiedliwości w przedmiocie uchwał KRS - 2 osoby:
odmowie wszczęcia postępowania ...... dot. 1 sędziego sądu okręgowego w stanie spoczynku odmowie stwierdzenia okoliczności ...... dot. 1 sędziego Sądu Najwyższego w stanie spoczynku - wystąpienia z żądaniem wszczęcia postępowania dyscyplinarnego na podstawie ustawy z 3 grudnia 1998 r. - 6 sędziów:
sędzia Sądu Najwyższego - 3 (w stanie spoczynku) sędzia sądu okręgowego - 3 (w tym 1 w stanie spoczynku) - odmowy wystąpienia z żądaniem wszczęcia postępowania dyscyplinarnego na podstawie ustawy z 3 grudnia 1998 r. - 16 sędziów:
sędzia Sądu Najwyższego - 2 (w tym 1 sędzia nieżyjący) sędzia sądu apelacyjnego - 2 sędzia sądu okręgowego - 4 (w tym 1 były sędzia i 1 sędzia nieżyjący) sędzia sądu rejonowego - 4 były sędzia byłego sądu powiatowego - 1 byli sędziowie wojskowi - 3