Krajowa Rada Sądownictwa

A. Informacja o stanie postępowań prowadzonych przez Krajową Radę Sądownictwa w trybie art. 7 ustawy z dnia 17 grudnia 1997 r. o zmianie ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 1998 r. Nr 98, poz. 607).

W 2002 r. Krajowa Rada Sądownictwa podjęła 2 uchwały w trybie art. 7 powołanej wyżej ustawy:

• uchwałę o umorzeniu postępowania w przedmiocie wniosku o wznowienie postępowania zakończonego stwierdzeniem okoliczności powodujących utratę uprawnień do stanu spoczynku
• uchwałę o uchyleniu uchwały KRS o stwierdzeniu okoliczności powodujących utratę uprawnień do uposażenia rodzinnego i umorzeniu postępowania, w związku ze śmiercią członka rodziny zmarłego sędziego

Od początku obowiązywania ustawy z dnia 17 grudnia 1997 r. - Krajowa Rada Sądownictwa pozbawiła uprawnień do stanu spoczynku i uposażenia w stanie spoczynku 55 osób:* w tym:

37 - sędziów,

18 - członków rodzin.

* Uwaga: ww. liczba nie uwzględnia uchwał Rady zaskarżonych do NSA i SN

Krajowej Radzie Sądownictwa pozostały do ponownego rozpoznania 2 sprawy, dotyczące sędziów w stanie spoczynku.

Ponadto:

• w NSA zawieszone są sprawy 2 sędziów w stanie spoczynku,
• do Sądu Najwyższego Minister Sprawiedliwości wniósł rewizję nadzwyczajną w jednej sprawie, dotyczącej członka rodziny zmarłego sędziego.

B. Kontakty międzynarodowe.

Krajowa Rada Sądownictwa od lat utrzymuje wielostronne kontakty międzynarodowe. W 2002 r. członkowie Rady odbyli kilka spotkań z przedstawicielami władzy sądowniczej innych państw. Siedzibę Krajowej Rady Sądownictwa odwiedzili dwukrotnie przedstawiciele hiszpańskiej Naczelnej Rady Władzy Sądowniczej. W maju 2002 r. Rada gościła delegację Sądu Najwyższego Republiki Finlandii, a w czerwcu - przedstawicieli Sądu Najwyższego Republiki Ukrainy. Wizytę w Krajowej Radzie Sądownictwa złożyli również, przebywający w Polsce na zaproszenie Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego Rzeczypospolitej Polskiej, Prezes Sądu Najwyższego oraz Dyrektor Spraw Zagranicznych Krajowej Rady Sądownictwa Republiki Węgier. We wrześniu 2002 r. przebywający z oficjalną wizytą w Polsce Lord Kanclerz Wielkiej Brytanii Sir Irvine of Lairg spotkał się w siedzibie Krajowej Rady Sądownictwa z jej przedstawicielami.

Na zaproszenie Rady przebywała w dniach 17-19 lipca 2002 r. z wizytą w Warszawie delegacja Najwyższej Rady Sądownictwa Ukrainy. Podczas pobytu w Polsce przybyli goście zostali przyjęci przez Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego, Wiceprezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego, Rzecznika Praw Obywatelskich, Wiceprzewodniczącego Trybunału Konstytucyjnego.

W dniach 14-17 października 2002 r. członkowie Krajowej Rady Sądownictwa przebywali w Wilnie na zaproszenie Przewodniczącego Rady Sądownictwa Litwy. W trakcie wizyty delegacja wzięła udział m. in. w spotkaniu z Prezesem Sądu Konstytucyjnego Litwy, Przewodniczącym Komisji Ustawodawczej Sejmu, Dyrektorem Departamentu Prawa Urzędu Prezydenta oraz z sędziami Najwyższego Sądu Administracyjnego.

Zarówno wizyta w Polsce, jak i na Litwie przebiegały w przyjaznej i rzeczowej atmosferze, która sprzyjała wymianie doświadczeń, informacji oraz poglądów na temat najważniejszych problemów wymiaru sprawiedliwości.

Członkowie Krajowej Rady Sądownictwa brali udział w wielu konferencjach i seminariach. Miały one miejsce zarówno w kraju, jak i za granicą. Przedstawiciel Rady uczestniczył w odbywających się dwukrotnie w Brukseli spotkaniach poświęconych funkcjonowaniu władzy sądowniczej oraz poprawie dostępu obywateli do wymiaru sprawiedliwości. Ponadto reprezentanta Rady nie zabrakło na organizowanej w Belwederze konferencji ?Prawa człowieka i członkostwo w UE: wspólne doświadczenia? oraz na przygotowanym w Hotelu Victoria Sofitel seminarium dotyczącym analizy orzecznictwa Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości w dziedzinie zabezpieczenia społecznego. Przedstawiciel Rady wziął również udział w przygotowanym przez Ambasadę Brytyjską spotkaniu z Baroness Scotland - Sekretarzem Stanu brytyjskiego Ministerstwa Sprawiedliwości.

Kontakty międzynarodowe służą przede wszystkim wymianie doświadczeń, których wykorzystanie może znaleźć odzwierciedlenie w poprawie funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości. Stanowią również ważny wkład w procesie integracji europejskiej.

C. Sprawy z zakresu odpowiedzialności dyscyplinarnej sędziów.

Przez cały 2002 rok Krajowa Rada Sądownictwa wykonywała swoje nowe kompetencje z dziedziny postępowań dyscyplinarnych, wynikające z zapisów ustawy z dnia 27 lipca 2001 roku - Prawo o ustroju sądów powszechnych. Ustawa w art. 114 daje Radzie możliwość występowania do Rzecznika Dyscyplinarnego z żądaniem podjęcia wobec sędziego czynności dyscyplinarnych. W wypadku odmowy Rzecznika, Rada ma prawo zaskarżyć takie postanowienie do sądu dyscyplinarnego. Art. 121 usp przyznaje Radzie możliwość składania odwołań od każdego wyroku sądu dyscyplinarnego, wydanego w pierwszej instancji. Krajowa Rada Sądownictwa, w myśl przepisu art. 125 usp, jest jednym z organów władnych wystąpić o wznowienie postępowania dyscyplinarnego.

W celu realizacji tych kompetencji, na podstawie rozporządzenia Prezydenta RP z dnia 22 grudnia 2001 r. w sprawie szczegółowego trybu działania Krajowej Rady Sądownictwa oraz postępowania przed Radą, powołana została Komisja do spraw odpowiedzialności dyscyplinarnej sędziów.

W 2002 roku do Rady wpłynęły sprawy dotyczące 164 sędziów. W większości były to wyroki sądów dyscyplinarnych pierwszej instancji, które poddawane były analizie pod kątem skorzystania przez Radę z kompetencji odwoławczej. W rezultacie Rada złożyła odwołania od dwóch wyroków. Rada podjęła trzy uchwały o wystąpieniu do Rzecznika Dyscyplinarnego z żądaniem podjęcia czynności dyscyplinarnych wobec sędziego. W jednym wypadku, na skutek pojawienia się nowych okoliczności w sprawie, Rada podjęła uchwałę w przedmiocie odstąpienia od popierania uprzednio podjętej uchwały o wystąpieniu do Rzecznika Dyscyplinarnego. W 16 przypadkach Rada przekazała sprawy Rzecznikowi Dyscyplinarnemu celem podjęcia przez niego decyzji we własnym zakresie.

2002 rok był ostatnim rokiem stosowania ustawy z dnia 3 grudnia 1998 r. o odpowiedzialności dyscyplinarnej sędziów, którzy w latach 1944-1989 sprzeniewierzyli się niezawisłości sędziowskiej, gdyż z dniem 31 grudnia 2002 r. nastąpił upływ okresu zawieszającego stosowanie przepisów o przedawnieniu w postępowaniu dyscyplinarnym dotyczącym sędziów, o których mowa w art. 1 ust. 1 i ust. 3 wyżej wymienionej ustawy.

W 2002 roku Rada nie występowała z żądaniem wszczęcia postępowania dyscyplinarnego na podstawie przepisów tej ustawy. W jednym przypadku sprawa przekazana została Rzecznikowi Dyscyplinarnemu celem podjęcia decyzji we własnym zakresie.

Pozostałe sześć spraw rozpoznawanych przez Radę, zostało pozostawionych bez dalszego rozpoznania, z uwagi na zaistnienie przeszkody procesowej polegającej na upływie z dniem 31 grudnia 2002 r. wspomnianego wyżej okresu zawieszającego stosowanie przepisów o przedawnieniu.

D. Informacja o skargach i wnioskach, które wpłynęły do Krajowej Rady Sądownictwa w 2002 r.

W powyższym okresie sprawozdawczym do Krajowej Rady Sądownictwa wpłynęły 823 skargi i wnioski od 568 osób.

Z ich treści można wywnioskować, że Rada traktowana jest przez korespondentów jako nadrzędny organ powołany do sprawowania kontroli i nadzoru nad funkcjonowaniem całego wymiaru sprawiedliwości w Polsce.

Skargi i wnioski w głównej mierze odnosiły się do działalności sądownictwa powszechnego, w mniejszym zaś stopniu - do Naczelnego Sądu Administracyjnego i Sądu Najwyższego.

Przedmiotem większości skarg były zarzuty dotyczące postępowań sądowych z udziałem skarżących, zarówno będących w toku, jak i już prawomocnie zakończonych.

Część pism miało charakter skarg w rozumieniu przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego. Korespondenci powoływali się na przepis art. 257 Kpa stanowiący o zwierzchnim nadzorze Krajowej Rady Sądownictwa nad przyjmowaniem i załatwianiem skarg kierowanych do sądów. W przekonaniu skarżących, przepis ten upoważnia Radę do ingerowania w przebieg postępowań sądowych na każdym ich etapie. Wnioskowano głównie o interwencję w konkretnych sprawach, będących przedmiotem rozpoznania sądów i dokonanie oceny ich merytorycznych decyzji. Domagano się również przeprowadzenia wizytacji sądów i lustracji pracy sędziego orzekającego w konkretnej sprawie.

Można stwierdzić, że przynajmniej część skarżących traktuje instytucję skarg i wniosków jako alternatywną wobec środków procesowych. Skarżący traktując Radę jako kolejną instancję - wnosili odwołania od orzeczeń sądów, z prośbą o ich uchylenie bądź zmianę, wyłączenie sędziego, przekazanie sprawy do rozpoznania innemu sądowi.

Domagano się również podejmowania przez Radę interwencji w sprawach z zakresu administracji sądowej. Tu skargi dotyczyły: uchybień w zakresie sprawności postępowania, sposobu wykonywania nadzoru przez prezesów sądów, pracy sekretariatów sądowych. Wnioskowano również o objęcie bezpośrednim nadzorem Rady toczących się postępowań.

Jednym z wyrazów niezadowolenia procesujących się stron ze sposobu rozstrzygnięcia ich spraw były doniesienia o naruszeniu przez sędziów zasad etyki zawodowej i wnioski o wszczęcie postępowań dyscyplinarnych. W 2002 r. powołana w Radzie Komisja ds. odpowiedzialności dyscyplinarnej sędziów rozpatrzyła 60 tego typu wniosków - pochodzących od 36 osób. Natomiast 16 wniosków zostało przekazanych Rzecznikowi Dyscyplinarnemu Sędziów Sądów Powszechnych - celem rozważenia we własnym zakresie potrzeby podjęcia czynności dyscyplinarnych.

Wśród skarg dotyczących postępowań sądowych, znaczną liczbę stanowiły skargi pochodzące od osób odbywających karę pozbawienia wolności. Odnosiły się one głównie do odmowy udzielania przez sądy penitencjarne warunkowego przedterminowego zwolnienia bądź przerwy w odbywaniu kary.

Wśród ogólnej liczby skarg i wniosków odnoszących się do konkretnych postępowań sądowych, znikomą ilość stanowiły pisma o charakterze ogólnym, dotyczące problematyki niezawisłości i etyki sędziowskiej, kondycji wymiaru sprawiedliwości czy uproszczenia procedur.

Poza skargami dotyczącymi działalności sądów, kolejną znaczną kategorię stanowiły skargi i wnioski odnoszące się do prokuratury i prowadzonych przez nią postępowań przygotowawczych, adwokatów, organów egzekucyjnych.

Krajowa Rada Sądownictwa nie ma umocowania ustawowego do podejmowania z własnej inicjatywy czynności w większości spraw wnoszonych przez autorów pism kierowanych do Rady. Stąd też, zgłaszane przez skarżących postulaty nie mogły odnieść oczekiwanych przez nich rezultatów.

173 skargi i wnioski pozostawiono bez dalszego biegu. Były to skargi ponawiane, nie wnoszące nic nowego, skargi o charakterze pieniaczym, jak też wskazujące na niezrównoważenie psychiczne ich autorów.

W odpowiedzi na skargi i wnioski skierowane do Rady - udzielane były zainteresowanym stosowne wyjaśnienia, wskazywane organy właściwe do rozpatrzenia przedstawianych problemów bądź pisma przekazywane były właściwym prezesom sądów celem załatwienia w trybie skargowym.

E. Dane statystyczne za okres 1.01.2002 r. - 31.12. 2002 r.

KRAJOWA RADA SĄDOWNICTWA

• obradowała 34 dni na 13 posiedzeniach
• podjęła 89 uchwał ( w sprawach osobowych i problemowych)
• podjęła uchwały względem: 789 osób

UCHWAŁY W SPRAWACH KADROWYCH DOTYCZYŁY W SZCZEGÓLNOŚCI:

• przedstawienia Prezydentowi RP z wnioskiem o powołanie 602 osób do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego :

  Sądu Najwyższego	-	10
  Naczelnego Sądu Administracyjnego	-	24
  sądu apelacyjnego	-	25
  sądu okręgowego	-	175
  sądu rejonowego	-	360
  wojskowego sądu okregowego	-	2
  wojskowego sądu garnizonowego	-	6

• odmowy przedstawienia Prezydentowi RP z wnioskiem o powołanie 1 sędziego Izby Wojskowej Sądu Najwyższego - do Izby Karnej Sądu Najwyższego;
• uchylenia uchwały KRS w sprawie przedstawienia Prezydentowi RP 1 kandydatki z wnioskiem o powołanie do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego sądu rejonowego;
• nie przedstawienia Prezydentowi RP z wnioskiem o powołanie 54 osób do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego:

  Sądu Najwyższego	-	2
  Naczelnego Sądu Administracyjnego	-	8
  sądu apelacyjnego	-	9
  sądu okręgowego	-	14
  sądu rejonowego	-	21

• przeniesienia 19 sędziów w stan spoczynku:

  Naczelnego Sądu Administracyjnego	-	1
  sądu okręgowego	-	7
  sądu rejonowego	-	11

• odmowy przeniesienia 3 sędziów sądu rejonowego w stan spoczynku;
• wyrażenia zgody na dalsze zajmowanie stanowiska sędziego po ukończeniu 65 roku życia przez 95 sędziów (w tym 13 sędziów z nieuwzględnieniem wniosków w pozostałym zakresie):

  sądu apelacyjnego	-	14
  sądu okręgowego	-	63
  sądu rejonowego	-	18

• nie wyrażenia zgody na dalsze zajmowanie stanowiska sędziego przez 6 sędziów:

  sądu apelacyjnego	-	1
  sądu okręgowego	-	2
  sądu rejonowego	-	3

• umorzenia postępowania w przedmiocie wyrażenia zgody na dalsze zajmowanie stanowiska sędziego przez 2 sędziów sądu okręgowego;
• umorzenia postępowania w przedmiocie wniosku o wznowienie postępowania w sprawie stwierdzenia okoliczności powodujących utratę prawa do stanu spoczynku w stosunku do 1 sędziego sądu okręgowego w stanie spoczynku;
• uchylenia uchwały KRS o stwierdzeniu okoliczności i umorzenia postępowania w związku ze śmiercią członka rodziny zmarłego sędziego w stosunku do członka rodziny zmarłego sędziego Sądu Najwyższego;
• odwołania od wyroku Sądu Dyscyplinarnego na podstawie ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. - Prawo o ustroju sądów powszechnych dotyczącego 1 sędziego sądu rejonowego;
• zaskarżenia wyroku Sądu Dyscyplinarnego na podstawie ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. - Prawo o ustroju sądów powszechnych dotyczącego 1 sędziego sądu okręgowego;
• wystąpienia do Rzecznika Dyscyplinarnego z żądaniem podjęcia czynności dyscyplinarnych na podstawie ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. - Prawo o ustroju sądów powszechnych w stosunku do 3 sędziów:

  sądu okręgowego	-	2
  sądu rejonowego	-	1

• odstąpienia od popierania uchwały w części dotyczącej wystąpienia do Rzecznika Dyscyplinarnego z żądaniem podjęcia czynności dyscyplinarnych w stosunku do 1 sędziego sądu okręgowego;
• wyboru 1 sędziego sądu apelacyjnego na rzecznika dyscyplinarnego sędziów sądów powszechnych: